Lækjartorg – hönnunarsamkeppni

Lækjartorg mun taka stakkaskiptum á næstu misserum og verður lyft upp á spennandi og áhugaverðan hátt samkvæmt tillögunni Borgaralind eftir Karres en Brands og Sp(r)int Studio, sem bar sigur úr býtum í hönnunarsamkeppni um Lækjartorg og aðliggjandi gatnarými. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra veitti verðlaunahöfum viðurkenningar ásamt Degi B. Eggertssyni borgarstjóra á fundi í Ráðhúsi Reykjavíkur í morgun.

Reykjavíkurborg og Félag íslenskra landslagsarkitekta (FÍLA) efndu til hönnunarsamkeppninnar árið 2021 og var auglýst eftir tillögum sem hefðu rými fyrir fólk að leiðarljósi í hönnun. Samkeppnin var hönnunarsamkeppni með forvali og var í tveimur þrepum. Markmið samkeppninnar var að fá fram frjóar og áhugaverðar hugmyndir um hönnun Lækjartorgs og nærliggjandi gatna. Ellefu umsóknir bárust í forvali og voru þrjár tillögur valdar til þátttöku á síðara þrepi.

Samkeppnissvæðið náði yfir Lækjartorg, Lækjargötu frá Hverfisgötu að Austurstræti, Austurstræti frá Lækjargötu að Ingólfstorgi og Bankastræti frá Þingholtsstræti að Austurstræti.

Styrkir hlutverk torgsins
Það var einróma álit dómnefndar að tillagan „uppfylli flestar áherslur samkeppnislýsingarinnar og gefi torginu og aðliggjandi gatnarýmum nýja vídd og nýtt og spennandi hlutverk í hjarta borgarinnar“.

Tillagan þykir vera allt í senn djörf, hlýleg og rómantísk. „Hún ber með sér hugmyndaauðgi, sterka fagurfræðilega sýn, og næmni fyrir umhverfi og staðaranda og lyftir Lækjartorgi upp á spennandi og áhugaverðan hátt. Tillagan nær að flétta saman nútímann og söguna samhliða því að styrkja hlutverk Lækjartorgs sem vettvang fjölbreyttra athafna og mannlífs. Sveigjanleiki, leikgleði og vel útfærð rými á torginu fela í sér ótal möguleika og tækifæri fyrir margvíslega viðburða á á öllum árstímum,“ segir í umsögn dómnefndar.

Tengir saman Stjórnarráðið, Lækjartorg og Bankastræti
Það var vel við hæfi að úrslitin væru kynnt á samgöngufundi Reykjavíkurborgar með yfirskriftinni Léttum á umferðinni 2022 þar sem Borgarlínustöð verður á Lækjartorgi og ávarpaði dómnefndin þetta í áliti sínu. „Heildaryfirbragð tillögunnar nær á sannfærandi hátt að tengja saman Stjórnarráðið, Lækjartorg og Bankastræti sem þjónað er af meginæð Borgarlínu sem kemur til með að liggja eftir Lækjargötu.“ Þar segir enn fremur að gróðri og dvalarsvæðum sé fléttað þarna saman á áhugaverðan hátt. Áhersla var lögð í samkeppninni á góðar tengingar og útfærslur sem styrkja samspil Lækjartorgs við fyrirhugaða Borgarlínustöð og aðstöðu henni tengdri.

Lykilrými í Reykjavík og inngangur Kvosarinnar
Karl Kvaran arkitekt kynnti tillöguna fyrir hönd teymisins eftir að úrslitin voru tilkynnt. Hann sagði miðbæinn margbrotinn og að spennandi hafi verið að vinna með þetta svæði. Teymið vann mikið með hugtakið samkoma en Lækjartorg hefur hýst útifundi og fleiri viðburði í gegnum tíðina og verið miðstöð samgangna. Lögð er áhersla á að þetta haldi sér en þarna verður líka hægt að vera með markaði svo eitthvað sé nefnt.

Nafnið Borgaralind vísar til mannlífsins. „Á endanum fjallar þetta um fólkið og það er fólkið sem gerir borgina,“ sagði hann en lindarhluti nafnsins vísar til lækjarins og leiðir enn fremur hugann að því skemmtilega mannlífi sem myndast í kringum heitu pottana í borginni.

Teymið kallaði þetta stóra púsluspilið og notuðu tækifærið í tillögunni til að tengja miðbæinn saman. Karl sagði þetta svæði vera lykilrými í Reykjavík og inngang Kvosarinnar.

Þurfum að rækta almannarýmið
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra ávarpaði fundinn eftir kynninguna. „Almannarýmið er eitt mikilvægasta verkefnið sem við eigum saman. Þar komum við öll saman alveg óháð því hver við erum og hvaðan við erum að koma. Þetta er rými þar sem við mætumst og kynnumst öðru fólki. Almannarýmið hefur átt undir högg að sækja í borgum víða um heim. Þess vegna er svo mikilvægt að við ræktum almannarýmið og tryggjum nánd þess við stofnanir samfélagsins,“ sagði hún.

„Ég stend hér sem nágranni Lækjartorgs,“ sagði hún. „Ég hlakka mjög til að sjá þróun þessarar hugmyndar þar sem unnið er með að umhverfið sé lífvænlegt, að það sé mannlegt og þarna geti fólki liðið vel en þarna geti fólk líka komið saman og sagt sína skoðun,“ sagði hún.

Tákn fyrir nýja tíma
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri óskaði verðlaunahöfum til hamingju með glæsilega tillögu. Hann þakkaði öllum hlutaðeigandi fyrir vinnu sína og sömuleiðis forsætisráðherra fyrir samstarfið.

„Mér fannst svo snjallt að stilla þessu upp sem púsli en þetta púsl hefur einfaldlega vantað, sagði hann. „Þarna kemur svo margt saman. Mér finnst þessi magnaða umbreyting borgarinnar vera líka tákn fyrir nýja tíma, sagði hann.

„Þegar kemur að umbreytingu borgarinnar, grænum áherslum til framtíðar, kolefnishlutlausu samfélagi og því að gefa fólki raunverulegt val í samgöngumálum, virkum samgöngumátum, þá stöndum við ekki bara saman í dag heldur til framtíðar,“ sagði hann um samstarf ríkis og borgar og sagði þetta vera langtímaverkefni sem kallaði á úthald, staðfestu og stefnufestu.

„Þetta rammar svo mikið inn af þessum þáttum sem skipta máli,“ sagði hann um Lækjartorg og nágrenni og nefndi að það væri verið að lyfta mannlífinu og hinu græna, alls konar samgöngumátum, staðaranda og sögunni, bjartsýni og framtíðartrú.

Stefnt er að því að semja við höfunda tillagna um endanlega útfærslu forhönnunar. Nýtt deiliskipulag, ef þess gerist þörf, verður unnið í samræmi við vinningstillöguna.

Dómnefnd á seinna þrepi skipuðu:
Björn Axelsson, skipulagsfulltrúi, formaður dómnefndar.
Hjálmar Sveinsson borgarfulltrúi.
Orri Steinarsson, arkitekt og skipulagsfræðingur.
Hlín Sverrisdóttir, landslagsarkitekt, FÍLA og skipulagsfræðingur SFFÍ.
Heba Hertervig, arkitekt, AÍ.
Verkefnisstjóri og ritari samkeppninnar var Rebekka Guðmundsdóttir, borgarhönnuður.

Trúnaðarmaður dómnefndar var Hermann Georg Gunnlaugsson, landslagsarkitekt, FÍLA.